Jak pokonaliśmy ospę prawdziwą
Jeszcze w XX wieku ospa prawdziwa spowodowała 500 milionów zgonów na całym świecie. W 1979 roku szczepienia umożliwiły całkowite wykorzenienie ospy prawdziwej w skali globu. A wszystko zaczęło się od badań przeprowadzanych przez skromnego wiejskiego lekarza w Gloucestershire, Edwarda Jennera.
Edward Jenner urodził się 17 maja 1749 roku w Berkeley. W wieku 13 lat został uczniem lokalnego lekarza, a później pracował z wybitnym chirurgiem Johnem Hunterem w Szpitalu St. Georges w Londynie. Po dwóch latach intensywnych studiów Jenner powrócił do Berkeley i prowadził spokojną praktykę wiejskiego lekarza, ale także badania naukowe z zakresu historii naturalnej. W pracy często stykał się z zachorowaniami na ospę prawdziwą. Zauważył, że przechorowanie ospy krowianki daje ochronę przed zachorowaniem na ospę prawdziwą. I wiedzę tę wykorzystał. 14 maja 1796 roku dokonał pierwszego zaszczepienia materiałem zakażonym ospą krowią. Pacjentem był 8-letni chłopiec, który łagodnie przechorował krowiankę. Po roku Jenner ponownie zaszczepił chłopca, tym razem materiałem zakażonym ospą prawdziwą i pacjent nie zachorował. Okazało się, że chłopiec został uodporniony na ospę prawdziwą. Ten właśnie eksperyment Jennera dał początek szczepionkom.
Warto tu wspomnieć, że 80 lat przed wielkim odkryciem Jennera wprowadzono w Anglii technikę warioryzacji, czyli zakażania ludzi zdrowych ospą prawdziwą. Zanim jednak choroba minęła, człowiek chory zarażał wszystkich w swoim otoczeniu. Szczepienie metodą Jennera, zwaną metodą wakcynacji (od Variola vaccina- ospa krowia), było bezpieczną procedurą.
Stopniowo doceniano wielkie korzyści jakie niosą szczepienia. 14 maja 1806 roku prezydent Thomas Jefferson napisał do Jennera: „Usunąłeś z kalendarza ludzkich nieszczęść jedno z największych… Przyszłe narody tylko dzięki historii poznają, że istniała odrażająca ospa i dzięki Tobie została wykorzeniona."
Kiedy wynaleziono poszczególne szczepionki?
- 1796 — ospa prawdziwa
- 1885 — wścieklizna
- 1890 — tężec, błonica
- 1892 — cholera
- 1897 — tyfus
- 1923 — krztusiec
- 1927 — gruźlica
- 1937 — grypa
- 1941 — kleszczowe zapalenie mózgu
- 1949 — świnka
- 1955 — polio
- 1964 — odra
- 1970 — różyczka
- 1974 — ospa wietrzna
- 1978 — pneumokoki
- 1981 — wirusowe zapalenie wątroby typu B
- 1992 — wirusowe zapalenie wątroby typu A
- 2006 — wirus brodawczaka ludzkiego
- 2020 — wirus SARS-CoV-2
Małgorzata Kuligiewicz